Sản xuất gạch không nung từ xỉ thải - Hướng đi cần được khuyến khích
Phó Giám đốc Sở KH&CN
Trong công nghiệp xây dựng, vật liệu xây là một trong những yếu tố góp phần đặc biệt quan trọng liên quan đến chất lượng và giá thành công trình. Ngành sản xuất vật liệu xây dựng (VLXD) tại Việt Nam những năm qua là ngành công nghiệp tiêu thụ nhiều nhiên liệu phụ trợ và ảnh hưởng trực tiếp gây tác hại rất lớn tới môi trường. Do đó, đòi hỏi phải có hướng đi mới cho ngành công nghiệp sản xuất VLXD.
Nhu cầu bức thiết
Theo quy hoạch tổng thể phát triển VLXD đến năm 2020, nhu cầu sử dụng vật liệu xây tương ứng khoảng 42 tỷ viên gạch quy chuẩn. Nếu đáp ứng nhu cầu này bằng gạch đất sét nung sẽ tiêu tốn khoảng 57-60 triệu m3 đất sét, tương đương với 2.800-3.000ha đất nông nghiệp; tiêu tốn từ 5,3-5,6 triệu tấn than; thải ra khoảng 17 triệu tấn khí CO2 gây hiệu ứng nhà kính. Vì vậy, việc thay thế gạch đất sét nung bằng VLXD không nung có ưu điểm lớn nhất là hạn chế được các tác động bất lợi trên, bảo vệ môi trường, an ninh lương thực và tạo việc làm cho nông dân. Ngoài ra, với lợi thế về công nghệ, VLXD không nung còn biến một phần đáng kể phế thải của các ngành nhiệt điện, luyện kim, khai khoáng... thành vật liệu (ước tính đến năm 2020 lượng phế thải tro, xỉ khoảng 45 triệu tấn sẽ mất khoảng 1.100ha mặt bằng để chứa).
Sản xuất gạch không nung tại Nhà máy Gạch không nung Cái Lân (KCN Cái Lân) TP Hạ Long.
Đứng trước những thách thức này, ngày 28-4-2010, Chính phủ đã có Quyết định 567/QĐ-TTg phê duyệt chương trình phát triển VLXD tới năm 2020 với mục tiêu phát triển sản xuất và sử dụng VLXD không nung thay thế cho gạch đất sét nung. Theo đó, mục tiêu cụ thể là phải phát triển sản xuất và sử dụng vật liệu không nung thay thế gạch đất sét nung, đạt tỷ lệ: 20-25% vào năm 2015; 30-40% vào năm 2020. Hàng năm sử dụng khoảng 15-20 triệu tấn phế thải công nghiệp (tro xỉ nhiệt điện, xỉ lò cao…) để sản xuất VLXD không nung, tiến tới xoá bỏ hoàn toàn các cơ sở sản xuất gạch đất sét nung bằng lò thủ công. Theo Quyết định trên, từ năm 2011, các công trình nhà cao tầng (từ 9 tầng trở lên) sẽ sử dụng tối thiểu 30% VLXD không nung loại nhẹ trong tổng số vật liệu xây. Ngày 16-4-2012, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục có Chỉ thị số 10/CT-TTg về tăng cường sử dụng VLXD không nung và hạn chế sản xuất, sử dụng gạch đất sét nung.
Thực hiện chủ trương trên, tỉnh Quảng Ninh đã ban hành nhiều văn bản quy định quản lý và hướng dẫn về việc tăng cường sử dụng VLXD không nung, hạn chế sản xuất, sử dụng gạch đất sét nung. Mục tiêu phấn đấu đến năm 2015, sản lượng VLXD không nung trên địa bàn đạt trên 20% và năm 2020 đạt trên 30% tổng sản lượng gạch xây toàn tỉnh. Xoá bỏ hoàn toàn các lò thủ công, lò thủ công cải tiến trong năm 2012 và đến năm 2015. Tỉnh Quảng Ninh cũng đề ra lộ trình và nhiều giải pháp đồng bộ để thực hiện quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Có những chỉ đạo yêu cầu các cấp, ngành, các địa phương trong tỉnh phải vào cuộc từ công tác tổ chức kiểm tra, thực hiện xoá bỏ các lò gạch thủ công, thủ công cải tiến trên địa bàn toàn tỉnh. Đối với các huyện, thị xã, thành phố và các chủ đầu tư xây dựng công trình, khi triển khai thực hiện các dự án khuyến khích sử dụng vật liệu không nung và bắt buộc phải sử dụng vật liệu xây không nung tối thiểu 30% vào công trình nhà cao tầng (từ 9 tầng trở lên) từ năm 2015. Đối với các công trình bằng nguồn vốn khác, ưu tiên sử dụng vật liệu xây không nung và bắt buộc tối thiểu phải đạt 30% trong tổng số vật liệu xây cho các công trình cao tầng từ 9 tầng trở lên, bắt đầu thực hiện từ năm 2015...
Gợi mở hướng đi
Gạch không nung được làm từ nhiều loại vật liệu khác nhau, với các công nghệ khác nhau nên về chủng loại cũng có rất nhiều. Trong giai đoạn vừa qua, hầu hết các vật liệu sử dụng để sản xuất gạch không nung phần lớn tập trung vào các loại vật liệu chủ yếu như: Cát, đá, sỏi, xỉ thải… kết hợp với xi măng và các chất phụ gia để phối trộn. Tuy nhiên, khi sử dụng xỉ thải, mới chỉ tập trung vào loại xỉ được thu hồi từ tro được bay ra theo khói lò (còn gọi là tro bay) để làm vật liệu sản xuất. Còn lượng lớn xỉ đáy lò thải ra chưa được sử dụng, nên các nhà máy nhiệt điện ngoài việc đầu tư xây dựng nhà máy phải đầu tư kèm theo các bãi chứa xỉ thải với diện tích rất lớn. Chỉ riêng trên địa bàn tỉnh, Chính phủ đã phê duyệt tới 6 nhà máy nhiệt điện và đi cùng với nó cần khoảng gần 1.000ha đất mặt bằng để chứa xỉ thải. Đặc điểm các nhà máy nhiệt điện tại Quảng Ninh do sử dụng công nghệ Trung Quốc và nguồn than có hàm lượng lưu huỳnh cao, nên chất thải tro bay và xỉ đáy lò tại các nhà máy này tỷ lệ thạch cao và tồn dư than qua lửa thường khá cao. Với thành phần nêu trên, chất thải rắn các nhà máy nhiệt điện đốt than Quảng Ninh hiện không thể sử dụng làm nguyên liệu sản xuất, mà chủ yếu chỉ dùng cho san lấp mặt bằng, đe doạ nghiêm trọng đến môi trường. Vì vậy, việc nghiên cứu sản xuất gạch không nung từ xỉ thải của các nhà máy nhiệt điện là một trong những vấn đề cấp thiết, ngoài việc tiết kiệm diện tích, đây sẽ là nguồn nguyên liệu vô tận để tạo ra sản phẩm gạch cung cấp cho nhu cầu vật liệu xây dựng trong các công trình.
Trong Chương trình phối hợp hoạt động KH&CN giữa Bộ KH&CN và UBND tỉnh, ký ngày 5-10-2011, có một nhiệm vụ “Ứng dụng công nghệ sản xuất gạch không nung từ xỉ thải của các nhà máy nhiệt điện tại Quảng Ninh” đã được đưa vào. Hiện nay, Bộ KH&CN và UBND tỉnh đã đồng ý hỗ trợ cho 1 doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh triển khai thực hiện dự án xây dựng nhà máy sản xuất gạch không nung từ xỉ thải của nhà máy nhiệt điện. Đến nay, doanh nghiệp này đã phối hợp với các đơn vị thuộc Trường ĐH Bách khoa Hà Nội để triển khai. Mới đây, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội đã có nghiên cứu chuyên sâu và bước đầu đã cho kết quả rất khả quan trong việc sử dụng tro xỉ đáy lò để sản xuất gạch block nhẹ. Bước đầu có thể sử dụng tới 70% lượng xỉ thải từ đáy lò để làm nguyên liệu sản xuất gạch không nung. Việc tạo ra công nghệ này sẽ mở hướng đi mới cho ngành sản xuất vật liệu gạch không nung trên địa bàn tỉnh. Theo đó, đến nay đã có tới 4 doanh nghiệp sản xuất trên địa bàn tỉnh đang xin chủ trương đầu tư lĩnh vực này.
Có thể khẳng định, việc sản xuất sản phẩm gạch không nung từ xỉ thải của các nhà máy nhiệt điện là một hướng đi rất đúng, sẽ trở thành hiện thực trong thời gian tới đây. Tuy nhiên, để sản phẩm gạch không nung từ xỉ thải sớm được khẳng định, góp phần vào thực hiện Chương trình phát triển vật liệu xây không nung đến năm 2020 đã được Chính phủ phê duyệt, ngoài việc đòi hỏi các doanh nghiệp nắm bắt cơ hội, mạnh dạn nghiên cứu ứng dụng các công nghệ mới, công nghệ tiên tiến, nhất là việc hình thành các cơ sở sản xuất với quy mô lớn, dây chuyền hiện đại, sẽ rất cần sự vào cuộc từ phía nhà nước bằng những hành động cụ thể, vừa là “bà đỡ”, vừa là động lực để thúc đẩy các doanh nghiệp quan tâm hơn đến việc đầu tư.
Trần Văn Quang
 | |
|
Nhu cầu bức thiết
Theo quy hoạch tổng thể phát triển VLXD đến năm 2020, nhu cầu sử dụng vật liệu xây tương ứng khoảng 42 tỷ viên gạch quy chuẩn. Nếu đáp ứng nhu cầu này bằng gạch đất sét nung sẽ tiêu tốn khoảng 57-60 triệu m3 đất sét, tương đương với 2.800-3.000ha đất nông nghiệp; tiêu tốn từ 5,3-5,6 triệu tấn than; thải ra khoảng 17 triệu tấn khí CO2 gây hiệu ứng nhà kính. Vì vậy, việc thay thế gạch đất sét nung bằng VLXD không nung có ưu điểm lớn nhất là hạn chế được các tác động bất lợi trên, bảo vệ môi trường, an ninh lương thực và tạo việc làm cho nông dân. Ngoài ra, với lợi thế về công nghệ, VLXD không nung còn biến một phần đáng kể phế thải của các ngành nhiệt điện, luyện kim, khai khoáng... thành vật liệu (ước tính đến năm 2020 lượng phế thải tro, xỉ khoảng 45 triệu tấn sẽ mất khoảng 1.100ha mặt bằng để chứa).
Sản xuất gạch không nung tại Nhà máy Gạch không nung Cái Lân (KCN Cái Lân) TP Hạ Long.
Đứng trước những thách thức này, ngày 28-4-2010, Chính phủ đã có Quyết định 567/QĐ-TTg phê duyệt chương trình phát triển VLXD tới năm 2020 với mục tiêu phát triển sản xuất và sử dụng VLXD không nung thay thế cho gạch đất sét nung. Theo đó, mục tiêu cụ thể là phải phát triển sản xuất và sử dụng vật liệu không nung thay thế gạch đất sét nung, đạt tỷ lệ: 20-25% vào năm 2015; 30-40% vào năm 2020. Hàng năm sử dụng khoảng 15-20 triệu tấn phế thải công nghiệp (tro xỉ nhiệt điện, xỉ lò cao…) để sản xuất VLXD không nung, tiến tới xoá bỏ hoàn toàn các cơ sở sản xuất gạch đất sét nung bằng lò thủ công. Theo Quyết định trên, từ năm 2011, các công trình nhà cao tầng (từ 9 tầng trở lên) sẽ sử dụng tối thiểu 30% VLXD không nung loại nhẹ trong tổng số vật liệu xây. Ngày 16-4-2012, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục có Chỉ thị số 10/CT-TTg về tăng cường sử dụng VLXD không nung và hạn chế sản xuất, sử dụng gạch đất sét nung.
Thực hiện chủ trương trên, tỉnh Quảng Ninh đã ban hành nhiều văn bản quy định quản lý và hướng dẫn về việc tăng cường sử dụng VLXD không nung, hạn chế sản xuất, sử dụng gạch đất sét nung. Mục tiêu phấn đấu đến năm 2015, sản lượng VLXD không nung trên địa bàn đạt trên 20% và năm 2020 đạt trên 30% tổng sản lượng gạch xây toàn tỉnh. Xoá bỏ hoàn toàn các lò thủ công, lò thủ công cải tiến trong năm 2012 và đến năm 2015. Tỉnh Quảng Ninh cũng đề ra lộ trình và nhiều giải pháp đồng bộ để thực hiện quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Có những chỉ đạo yêu cầu các cấp, ngành, các địa phương trong tỉnh phải vào cuộc từ công tác tổ chức kiểm tra, thực hiện xoá bỏ các lò gạch thủ công, thủ công cải tiến trên địa bàn toàn tỉnh. Đối với các huyện, thị xã, thành phố và các chủ đầu tư xây dựng công trình, khi triển khai thực hiện các dự án khuyến khích sử dụng vật liệu không nung và bắt buộc phải sử dụng vật liệu xây không nung tối thiểu 30% vào công trình nhà cao tầng (từ 9 tầng trở lên) từ năm 2015. Đối với các công trình bằng nguồn vốn khác, ưu tiên sử dụng vật liệu xây không nung và bắt buộc tối thiểu phải đạt 30% trong tổng số vật liệu xây cho các công trình cao tầng từ 9 tầng trở lên, bắt đầu thực hiện từ năm 2015...
Gợi mở hướng đi
Gạch không nung được làm từ nhiều loại vật liệu khác nhau, với các công nghệ khác nhau nên về chủng loại cũng có rất nhiều. Trong giai đoạn vừa qua, hầu hết các vật liệu sử dụng để sản xuất gạch không nung phần lớn tập trung vào các loại vật liệu chủ yếu như: Cát, đá, sỏi, xỉ thải… kết hợp với xi măng và các chất phụ gia để phối trộn. Tuy nhiên, khi sử dụng xỉ thải, mới chỉ tập trung vào loại xỉ được thu hồi từ tro được bay ra theo khói lò (còn gọi là tro bay) để làm vật liệu sản xuất. Còn lượng lớn xỉ đáy lò thải ra chưa được sử dụng, nên các nhà máy nhiệt điện ngoài việc đầu tư xây dựng nhà máy phải đầu tư kèm theo các bãi chứa xỉ thải với diện tích rất lớn. Chỉ riêng trên địa bàn tỉnh, Chính phủ đã phê duyệt tới 6 nhà máy nhiệt điện và đi cùng với nó cần khoảng gần 1.000ha đất mặt bằng để chứa xỉ thải. Đặc điểm các nhà máy nhiệt điện tại Quảng Ninh do sử dụng công nghệ Trung Quốc và nguồn than có hàm lượng lưu huỳnh cao, nên chất thải tro bay và xỉ đáy lò tại các nhà máy này tỷ lệ thạch cao và tồn dư than qua lửa thường khá cao. Với thành phần nêu trên, chất thải rắn các nhà máy nhiệt điện đốt than Quảng Ninh hiện không thể sử dụng làm nguyên liệu sản xuất, mà chủ yếu chỉ dùng cho san lấp mặt bằng, đe doạ nghiêm trọng đến môi trường. Vì vậy, việc nghiên cứu sản xuất gạch không nung từ xỉ thải của các nhà máy nhiệt điện là một trong những vấn đề cấp thiết, ngoài việc tiết kiệm diện tích, đây sẽ là nguồn nguyên liệu vô tận để tạo ra sản phẩm gạch cung cấp cho nhu cầu vật liệu xây dựng trong các công trình.
Trong Chương trình phối hợp hoạt động KH&CN giữa Bộ KH&CN và UBND tỉnh, ký ngày 5-10-2011, có một nhiệm vụ “Ứng dụng công nghệ sản xuất gạch không nung từ xỉ thải của các nhà máy nhiệt điện tại Quảng Ninh” đã được đưa vào. Hiện nay, Bộ KH&CN và UBND tỉnh đã đồng ý hỗ trợ cho 1 doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh triển khai thực hiện dự án xây dựng nhà máy sản xuất gạch không nung từ xỉ thải của nhà máy nhiệt điện. Đến nay, doanh nghiệp này đã phối hợp với các đơn vị thuộc Trường ĐH Bách khoa Hà Nội để triển khai. Mới đây, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội đã có nghiên cứu chuyên sâu và bước đầu đã cho kết quả rất khả quan trong việc sử dụng tro xỉ đáy lò để sản xuất gạch block nhẹ. Bước đầu có thể sử dụng tới 70% lượng xỉ thải từ đáy lò để làm nguyên liệu sản xuất gạch không nung. Việc tạo ra công nghệ này sẽ mở hướng đi mới cho ngành sản xuất vật liệu gạch không nung trên địa bàn tỉnh. Theo đó, đến nay đã có tới 4 doanh nghiệp sản xuất trên địa bàn tỉnh đang xin chủ trương đầu tư lĩnh vực này.
Có thể khẳng định, việc sản xuất sản phẩm gạch không nung từ xỉ thải của các nhà máy nhiệt điện là một hướng đi rất đúng, sẽ trở thành hiện thực trong thời gian tới đây. Tuy nhiên, để sản phẩm gạch không nung từ xỉ thải sớm được khẳng định, góp phần vào thực hiện Chương trình phát triển vật liệu xây không nung đến năm 2020 đã được Chính phủ phê duyệt, ngoài việc đòi hỏi các doanh nghiệp nắm bắt cơ hội, mạnh dạn nghiên cứu ứng dụng các công nghệ mới, công nghệ tiên tiến, nhất là việc hình thành các cơ sở sản xuất với quy mô lớn, dây chuyền hiện đại, sẽ rất cần sự vào cuộc từ phía nhà nước bằng những hành động cụ thể, vừa là “bà đỡ”, vừa là động lực để thúc đẩy các doanh nghiệp quan tâm hơn đến việc đầu tư.
Trần Văn Quang
Quyết định số 567/QĐ-TTg ngày 28/04/2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình phát triển vật liệu xây không nung đến năm 2020.
| Số văn bản | 567 |
| Ký hiệu văn bản | QĐ-TTg |
| Ngày ban hành | 28/4/2010 |
| Ngày có hiệu lực | 28/4/2010 |
| Ngày hết hiệu lực | 2100-02-01 00:00:00.0 |
| Người ký | Hoàng Trung Hải |
| Trích yếu | Quyết định số 567/QĐ-TTg ngày 28/04/2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình phát triển vật liệu xây không nung đến năm 2020. |
| Cơ quan ban hành | Thủ tướng chính phủ |
| Phân loại | Quyết định |
| Lĩnh vực | Vật liệu xây dựng |
| Tệp đính kèm: | 29849.PDF |
Không có nhận xét nào